Czym jest kwasica ketonowa, co ją wywołuje i jak sobie z nią radzić?
Dieta ketogeniczna to niskowęglowodanowa, średniobiałkowa i wysokotłuszczowa opcja żywieniowa, która odpowiednio wdrożona i stosowana wykazuje terapeutyczne właściwości. Ze względu na lecznicze właściwości i spektakularne efekty odchudzania coraz więcej osób decyduje się na jej wdrożenie. Dieta ketogenna znajduje zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń, dodatkowo odpowiednio wprowadzona może być stosowana u osób z cukrzycą typu I oraz typu II. Niemniej jednak nieodpowiednio zastosowana i prowadzona może przyczynić się do powstania kwasicy ketonowej. Pojawiają się zatem pytania: jaka korelacja występuje pomiędzy kwasicą ketonową a dietą keto? Co to jest kwasica ketonowa? Jakie są objawy, przyczyny i skutki kwasicy cukrzycowej? Na czym polega postępowanie i leczenie w przypadku kwasicy ketonowej?
Co to jest kwasica ketonowa?
Kwasica ketonowa stanowi ostre zapalenie metabolizmu węglowodanów, a także przemiany tłuszczowej i białkowej oraz gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej, charakteryzujące się zwiększonym stężeniem we krwi oraz moczu substancji, które określane są jako ciała ketonowe. Powikłanie metaboliczne najczęściej pojawia się w przebiegu cukrzycy typu I, rzadziej zaś w cukrzycy typu II. Należy wskazać, że w normalnych warunkach komórki organizmu pozyskują energię z glukozy, niemniej jednak w przypadku małego jej stężenia lub niedoboru insuliny, spowodowanej najczęściej przejściem na keto dietę, jest ona niedostępna dla komórek. Organizm wówczas zaczyna czerpać energię z kwasów tłuszczowych, a efektem ubocznym metabolizmu tłuszczów są ciała ketonowe. Dochodzi do gromadzenia się ketonów we krwi, która pod ich wpływem zmienia odczyn na bardziej kwasowy – pH spada poniżej 7,3. Należy wskazać, że utrzymywanie się przez dłuższy czas takiego stanu skutkuje rozstrojem równowagi organizmu i może stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Objawy kwasicy ketonowej
Kwasica ketonowa to schorzenie, które rozwija się bardzo szybko, zazwyczaj w ciągu 24 godzin. Typowymi symptomami kwasicy ketonowej są: osłabienie, zwiększenie ilości wydalanego moczu oraz wynikające z tego odwodnienie, a także nadmierne pragnienie. Warto również wskazać, że przy umiarkowanie rozwiniętej kwasicy pojawić się mogą zaburzenia świadomości, które występują pod postacią senności bądź zdezorientowania chorego. Ponadto typowymi objawami kwasicy ketonowej jest przyspieszone bicie serca, szybki i pogłębiony oddech, określany oddechem Kussmaula. Charakterystycznym objawem jest również owocowy zapach acetonu wydobywający się z ust chorego, który tą drogą usuwany jest z organizmu. Dodatkowo wystąpić mogą bóle brzucha, nudności oraz wymioty. Należy również wskazać, że wraz z postępującą kwasicą ketonową stężenie glukozy we krwi spada, a ciał ketonowych się podnosi. Nieleczona kwasica pogłębia uczucie senności, które w skrajnych przypadkach może skończyć się śpiączką.
Przyczyny kwasicy ketonowej
Do powstania kwasicy ketonowej mogą przyczynić się różne mechanizmy, niemniej jednak jest ona najczęściej wynikiem powikłania cukrzycy. Co ważne, kwasica ketonowa może pojawić się w przebiegu każdego typu cukrzycy, chociaż najczęściej rozwija się w przebiegu cukrzycy typu 1. Przyczyną jest znaczący i nagły spadek poziomu niedoboru insuliny w organizmie. Do powstania kwasicy ketonowej przyczynia się:
- zaprzestanie lub przerwanie insulinoterapii
- błędne stosowanie insuliny np. w nieodpowiednich dawkach
- świeżo rozpoznana cukrzyca typu 1 lub opóźnienie w rozpoznaniu cukrzycy
- zapalenie trzustki.
Warto również wskazać, że kwasica ketonowa może pojawić się nie tylko przy cukrzycy. Kwasica ketonowa w tym znaczeniu może być wynikiem spożycia alkoholu w dużych ilościach, ponieważ organizm podczas metabolizmu alkoholu produkuje znaczne ilości ciał ketonowych. Dodatkowo, kwasica ketonowa może być wynikiem stosowania diety niskowęglowodanowej, czyli diety ketogenicznej (wysokotłuszczowej) bądź głodówki.
Skutki kwasicy ketonowej
Kwasica ketonowa jest stanem niebezpiecznym i zagrażającym życiu. Jeżeli leczenie nie zostanie podjęte odpowiednio wcześniej, skutkiem kwasicy może być śpiączka ketonowa. Dodatkowo może dojść do powikłań kwasicy ketonowej w postaci spadku objętości krwi, hipoglikemii, hiperglikemii, hiperkaliemii, rozpadu tkanki mięśniowej, ostrej niewydolności nerek, krwawienia z przewodu pokarmowego, zespołu zaburzeń oddychania dorosłych, obrzęku płuc, posocznicy. Niemniej jednak skutki te pojawiają się bardzo rzadko, a wdrożenie leczenia zapobiega ich pojawieniu się.
Ile trwa kwasica ketonowa?
Czas trwania kwasicy ketonowej, podanie jak samo postępowanie w przypadku tego schorzenia, uzależnione jest od przyczyn wystąpienia epizodu kwasicy. Co więcej, czas trwania kwasicy uzależniony jest od czasu i etapu, na jakim została wykryta, a także od indywidualnych predyspozycji konkretnego organizmu.
Leczenie kwasicy ketonowej
Ze względu na fakt, że kwasica ketonowa jest złożonym i potencjalnie zagrażającym życiu stanem, leczenie zazwyczaj prowadzone jest w warunkach szpitalnych. Pierwsze działania koncentrują się na dożylnym przetaczaniu dużych ilości płynów. Kolejnym krokiem jest zmniejszenie hiperglikemii poprzez podłączenie chorego do ciągłego wlewu insuliny, aby obniżenie stężenia cukru we krwi zachodziło powoli. Istotne jet również wyrównywanie poziomu potasu, aby zapobiec nadmiernemu spadku jego stężenia, ponieważ podawanie insuliny powoduje, że potas przemieszcza się z krwi do wnętrza komórek. Dodatkowo podczas hospitalizacji monitorowane jest ciśnienie, częstotliwość oddechów, stężenie glukozy we krwi, pomiar elektrolitów ketonów, a także ocena świadomości chorego. Warto również wskazać, że leczenie kwasicy ketonowej w warunkach domowych polega przede wszystkim na odpowiednim nawadnianiu oraz terapii insulinowej.
Kwasica ketonowa na diecie ketogenicznej pojawia się najczęściej u osób z cukrzycą typu I i II, będąc wynikiem drastycznego obniżenia poziomu glukozy we krwi i pozyskiwaniem energii z tłuszczów. Stan ten stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia chorego. Choć dieta ketogeniczna ma wiele pozytywnych właściwości, to wiąże się również z wieloma skutkami ubocznymi, przejściu na dietę ketogenną może towarzyszyć keto wysypka czy keto grypa, chociaż ustępują one samoistnie, to są nieprzyjemne i dolegliwe. Dlatego też niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie do ketogennej opcji żywieniowej i właściwe bilansowanie dań. Dlatego też pomocny, szczególnie na początku zmiany nawyków żywieniowych, jest catering ketogeniczny. W ramach cateringu bowiem przygotowywane są odpowiednio zbilansowane i skomponowane posiłki, które minimalizują ryzyko wystąpienia niedoborów związanych z przejściem na dietę eliminacyjną.
Najciekawsze wpisy na naszym blogu:
Obniżanie indeksu glikemicznego – jak to zrobić?
Obiad o niskim indeksie glikemicznym – przepisy
Soki o niskim indeksie glikemicznym – jakie pić?
Kolacja o niskim indeksie glikemicznym – przepisy
Posiłki o niskim indeksie glikemicznym – jak je komponować?
Przekąski o niskim indeksie glikemicznym – przepisy
Zupy o niskim indeksie glikemicznym – przepisy
Słodycze o niskim indeksie glikemicznym – jakie wybrać?
Wysoki indeks glikemiczny – lista produktów
Śniadanie o niskim indeksie glikemicznym – pomysły
Zweryfikowane merytorycznie przez:
Katarzyna Czarkowska
Technolog z zacięciem dietetycznym Nasz zakład produkcyjny nie ma przed nią tajemnic Na co dzień dba o to, aby wasze posiłki powstawały w warunkach wpisujących się w najwyższe standardy bezpieczeństwa i higieny produkcji. Jest również współautorem menu. Absolwentka studiów inżynierskich i magisterskich na kierunku żywienie człowieka i ocena żywności SGGW w Warszawie. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała już w trakcie studiów poprzez liczne staże oraz praktyki studenckie.Nieustannie poszerza swoją wiedzę i uczestniczy w kursach kierunkowych, między innymi z zagadnień dotyczących systemów zapewniania jakości oraz optymalizacji procesu produkcji. W wolnym czasie stawia na podróże - te małe i te duże. Miłośniczka dobrej kuchni i aktywnego trybu życia. Uwielbia seriale kryminalne oraz snowboard, jednak to plaża i słońce są najbliższe jej sercu.
Zobacz profil autora na:
