Dieta bezglutenowa: na czym polega, produkty dozwolone i zabronione
Dieta bezglutenowa to specjalna opcja żywieniowa, która dedykowana jest dla osób nietolerujących glutenu. Dieta ta jest jedynym sposobem leczenia celiakii, czyli wrodzonej nietolerancji glutenu. Co ważne, dietę taką wówczas trzeba utrzymywać do końca życia, a jej stosowanie zalecane jest nawet dzieciom i niemowlętom. Pojawiają się zatem pytania, co to jest dieta bezglutenowa? Jakie są wady i zalety diety bez glutenu? Czy dieta bezglutenowa może zaszkodzić? Co jeść, a czego unikać na diecie bezglutenowej? Co daje dieta bezglutenowa, jakie są korzyści? Jak przejść na dietę bezglutenową? Czy dieta bezglutenowa jest szkodliwa?
Na czym polega dieta bezglutenowa?
Dieta bezglutenowa to specjalny sposób żywienia polegający na całkowitej eliminacji z codziennego menu glutenu będącego mieszaniną białek roślinnych, które zawarte są w zbożach, takich jak: pszenica (w tym również orkisz), żyto, jęczmień oraz owies. Eliminacji podlegają zarówno produkty naturalnie zawierające gluten, jak i przetworzone. Co ważne od zawartości glutenu zależy m.in. wartość wypiekowa mąki. Dieta bezglutenowa nie należy jednak do najprostszych w kwestii wdrożenia, gdyż gluten występuje w coraz większej ilości produktów spożywczych ze względu na swoje właściwości spulchniające. To właśnie gluten odpowiada za wyrastanie pieczywa. Celem diety bezglutenowej jest wykluczenie tych produktów spożywczych, w których znajduje się gluten. Niemniej jednak przechodząc na dietę bezglutenową, należy zachować czujność, ponieważ gluten, choć pochodzi z roślin, zawarty jest nie tylko w produktach mącznych, ale śladowe jego ilości są ukryte na przykład w niektórych wędlinach.
Co można jeść na diecie bezglutenowej?: produkty dozwolone
Dieta bezglutenowa może być bardzo urozmaicona, a lista produktów dozwolonych w menu bez glutenu, nie jest tak uboga, jak mogłoby się wydawać. Co ważne, obecnie na rynku dostępnych jest wiele zamienników tradycyjnych produktów, które zawierają gluten. Co zatem można jeść na diecie bezglutenowej?
- bezglutenowe mąki,
- ryż, kukurydzę, ziemniaki, bataty,
- grykę, proso, amarantus, tapioka, maniok,
- soję, soczewicę, ciecierzycę,
- wszystkie owoce i warzywa,
- rośliny strączkowe,
- nieprzetworzone ryby, mięso, bezglutenowe wędliny i przetwory,
- mleko i produkty mleczne (niemniej jednak należy je wykluczyć w momencie nasilenia objawów celiakii),
- jaja,
- tłuszcze roślinne oraz orzechy,
- zioła i łagodne przyprawy,
- desery takie jak: budynie, kisiele zagęszczone mąką ziemniaczaną,
- wodę, napoje, soki, kawę i herbatę.
Czego nie można jeść na diecie bezglutenowej?: niedozwolone produkty
Dieta bezglutenowa polega na całkowitym wyeliminowaniu z codziennego menu produktów, które zawierają gluten. Produktami zabronionymi w diecie bezglutenowej i które bezwzględnie należy wyeliminować, są przede wszystkim wszelkie zboża, a wśród nich pszenica (również orkisz, płaskurka, samopsza), a także jęczmień, żyto i zwykły, niecertyfikowany owies. Ponadto należy wyeliminować wszelkie produkty, w których zawarte są nawet śladowe ilości glutenu. Niemniej jednak należy wskazać, że problemem przy wyborze bezglutenowych produktów spożywczych są te, które mogą zawierać gluten, choć trudno się go w nich spodziewać. Oznacza to, że w procesie produkcji mogło dojść do zanieczyszczenia mieszanką białek roślinnych. Istotne jest jednak to, iż w sytuacji użycia surowca, jakim jest gluten, producent jest zobowiązany zawrzeć taką informację na etykiecie gotowego produktu czy wyrobu. W przypadku jednak, gdy gluten zostanie świadomie nie użyty, a istnieje możliwość wtórnego zanieczyszczenia wtórnego białkiem roślinnym, zamieszczenie takiego ostrzeżenia jest dobrowolne i w tym przypadku stanowi jedynie dobrą praktykę. Z tego powodu będąc na diecie bezglutenowej, przy wyborze produktów żywnościowych należy zachować szczególną ostrożność. Lista produktów zabronionych jest dość długa, a w celu uniknięcia ryzyka włączenia do menu glutenu, należy wyeliminować:
- zboża i mąki,
- płatki pszenne, jęczmienne, żytnie, owsiane,
- kaszę manną, kuskus, bulgur, kaszę jęczmienną
- musli, kaszkę owsianą,
- makarony,
- pieczywo i wyroby cukiernicze zawierające gluten,
- potrawy panierowane (kotlety, pulpety, pasztety, wędliny podrobowe, jeśli zawierają zbożowe dodatki),
- napoje mleczne z dodatkiem słodu jęczmiennego, wyroby mleczne z dodatkiem płatków lub otrębów owsianych czy desery mleczne ze zbożowymi dodatkami,
- warzywa zasmażane bądź zagęszczane mąką,
- kawę zbożową, kakao, kawę z dodatkiem kawy zbożowej, napoje owsiane i słodzone słodem jęczmiennym, piwo,
- sos sojowy,
- prażoną cebulkę,
- zupy zaprawiane mąką, zupy z makaronami czy na zakwasie z mąki zawierającej gluten,
- proszek do pieczenia.
Dla kogo jest dieta bezglutenowa?
Dieta bezglutenowa to specjalna opcja żywieniowa, która powinna być wdrożona do codziennego jadłospisu w sytuacji występowania alergii na gluten, ale nie tylko. Wskazaniami do wprowadzenia diety bezglutenowej są ponadto:
- celiakia, gdyż spożywanie glutenu prowadzi do zaniku kosmków jelitowych i zaburzeń wchłaniania składników odżywczych z pokarmu,
- nieceliakalna nadwrażliwość na gluten,
- opryszczkowe zapalenie skóry – choroba Duhringa, czyli skórna postać celiakii,
- ataksja glutenożelazna,
- alergia na gluten.
Ponadto dieta bezglutenowa wskazana jest u osób, które cierpią na choroby neuropsychiczne, takie jak: schizofrenia czy autyzm, a także na choroby autoimmunologiczne. Równie pozytywny wpływ ma dieta bezglutenowa na Hashimoto, a dodatkowo wskazana jest przy reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Dieta bezglutenowa: efekty
Ścisłe stosowanie się do zasad diety bezglutenowej umożliwia pozbycie się dolegliwości związanych ze spożywaniem glutenu. Efekty diety bezglutenowej pozwalają na regenerację kosmków jelitowych, co wpływa pozytywnie na poprawę trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych. Eliminacja glutenu przyczynia się do poprawy parametrów zdrowotnych, doprowadzając do wyrównania niedoborów, co wpływa na subiektywną poprawę nastroju. Niektórzy dostrzegają również pozytywną korelację pomiędzy dietą bezglutenową a odchudzaniem, co ma bezpośredni związek z eliminacją pieczywa i produktów mącznych bądź ich znacznym ograniczeniem w diecie.
Dieta bezglutenowa dla dziecka
Nietolerancja glutenu może pojawić się u dzieci, wówczas konieczne jest wdrożenie diety bezglutenowej. Choć dieta bez glutenu, podobnie jak u dorosłych, polega na wyłączeniu grup produktów zawierających białko roślinne, to w przypadku dzieci należy szczególnie uważnie dobierać produkty spożywcze. Jadłospis dziecka na diecie bez glutenu bowiem powinien dostarczać wszelkich niezbędnych składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Niezwykle ważną rolę w diecie bezglutenowej dla dzieci pełni włączenie do diety kasz i ziaren, sezamu, słonecznika i niełuskanego ryżu.
Czy dieta bezglutenowa jest zdrowa?
Dieta bezglutenowa to specjalny sposób żywienia o charakterze leczniczym. Lekarze i dietetycy podkreślają, że dieta bez glutenu przeznaczona jest przede wszystkim dla osób chorych na celiakię bądź cierpiących na nietolerancję na gluten bądź alergie pokarmowe. Wówczas wdrożenie bezglutenowej opcji dietetycznej jest konieczne. W przypadku osób zdrowych zaś dieta ta jest zbędna, a może być nawet szkodliwa, gdyż może skończyć się ona niedoborem witamin i minerałów. Wprowadzenie diety bezglutenowej bez przesłanek może zakończyć się również nietolerancją glutenu u osób, u których wcześniej nie występowała. Należy zatem wskazać, że sama dieta bezglutenowa nie może być określana jako prozdrowotna. Korzystny wpływ widoczny jest szczególnie, gdy pszenne produkty wysoko przetworzone zostaną zamienione na produkty np. z kaszy jaglanej, gryczanej lub komosy ryżowej. Co ważne, dieta bezglutenowa nie jest również szkodliwa dla zdrowia u osób nietolerujących glutenu, pod warunkiem, że nie ogranicza się do kupowania gotowych produktów z przekreślonym kłosem.
Jak zacząć dietę bezglutenową?
Dieta bezglutenowa, choć stosunkowo prosta do wdrożenia, nie powinna być włączana samodzielnie, bez uprzedniej konsultacji z lekarzem i wykonania podstawowych badań. Przejście na dietę bez glutenu należy poprzedzić diagnostyką i ustaleniem, czy to rzeczywiście gluten stanowi przyczynę problemów, a jeśli badania to potwierdzą, to jaki rodzaj schorzenia wywołuje mieszanka białek roślinnych.
Wiele osób, rezygnuje z produktów zawierających gluten, uważając dietę bezglutenową za zdrowszą. Niemniej jednak należy wskazać, że nie wolno odstawiać glutenu przed wykonaniem badań wykonanych w kierunku chorób z nim związanych, gdyż wówczas ich wykrycie staje się niemożliwe. Przed wdrożeniem do codziennego menu diety bezglutenowej trzeba mieć pewność, czy celiakia występuje. W sytuacji, kiedy celiakia zostanie wykluczona, przy rozpoznawaniu alergii i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten postępowanie jest podobne. Wówczas kluczowe znaczenie dla diagnozy ma czasowa eliminacja glutenu, a następnie ponowne jego włączenie do diety z wnikliwą obserwacją występujących objawów.
Dieta bezglutenowa nie powinna być problematyczna we wdrożeniu, warto wówczas skorzystać z przepisów diety bezglutenowej. Niemniej jednak w przypadku obaw o przypadkowe wybranie produktów, które zawierają nawet śladowe jego ilości, można skorzystać z pomocy specjalistów. Doskonałym rozwiązaniem wówczas jest catering dietetyczny, który pozwala na wybór najlepszej dla siebie opcji dietetycznej. W ramach cateringu dietetycznego można zdecydować się na dietę slim, dietę ketogeniczną, dietę klasyczną, dietę beauty, dietę do pracy czy lunch box catering, którą można dodatkowo spersonalizować pod względem ilości posiłków oraz kaloryczności.
Najciekawsze wpisy na naszym blogu:
Dieta 2500 kcal – jadłospis, koszty
Dieta 1500 kcal – co jeść na diecie 1500 kalorii?
Dieta 1400 kcal – jakie daje efekty?
Dieta 2000 kcal – dla mężczyzn lub kobiet
Dieta 1200 kcal – czy jest skuteczna?
Dieta 1000 kcal – czy jest zdrowa?
Zupy odchudzające – jakie zupy jeść na diecie?
Dietetyczne desery – jak przygotować?
Kawa a odchudzanie – wpływ kawy na dietę odchudzającą
Voucher na prezent catering dietetyczny
Zweryfikowane merytorycznie przez:
Katarzyna Czarkowska
Technolog z zacięciem dietetycznym Nasz zakład produkcyjny nie ma przed nią tajemnic Na co dzień dba o to, aby wasze posiłki powstawały w warunkach wpisujących się w najwyższe standardy bezpieczeństwa i higieny produkcji. Jest również współautorem menu. Absolwentka studiów inżynierskich i magisterskich na kierunku żywienie człowieka i ocena żywności SGGW w Warszawie. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała już w trakcie studiów poprzez liczne staże oraz praktyki studenckie.Nieustannie poszerza swoją wiedzę i uczestniczy w kursach kierunkowych, między innymi z zagadnień dotyczących systemów zapewniania jakości oraz optymalizacji procesu produkcji. W wolnym czasie stawia na podróże - te małe i te duże. Miłośniczka dobrej kuchni i aktywnego trybu życia. Uwielbia seriale kryminalne oraz snowboard, jednak to plaża i słońce są najbliższe jej sercu.
Zobacz profil autora na:
