Dieta cukrzycowa: co powinien jeść cukrzyk?
Dieta cukrzycowa, poza lekami obniżającymi poziom cukru we krwi, stanowi podstawę leczenia cukrzycy. Dla wielu dieta cukrzycowa wiążę się z wyrzeczeniami i trudnymi do wdrożenia nawykami żywieniowymi. Tymczasem dieta cukrzyka nie jest tak skomplikowana, jak mogłoby się wydawać, a dodatkowo może być równie smaczna i urozmaicona, co tradycyjna opcja żywieniowa. Niemniej jednak konieczne jest przestrzeganie zasad diety. Pojawiają się zatem pytania, jakie produkty są dozwolone, a jakie zabronione dla osób chorych na cukrzycę? Czego nie wolno jeść przy cukrzycy? Jakie są ogólne zasady diety w cukrzycy? Jak wygląda żywienie przy cukrzycy?
Na czym polega dieta dla cukrzyka?
Dieta cukrzycowa to lecznicza opcja żywieniowa, która dedykowana jest dla osób, które zmagają się z cukrzycą, należąca do grupy chorób metabolicznych. Cukrzyca charakteryzuje się wysokim poziomem glukozy we krwi, tzw. hiperglikemią, co wynika z zaburzenia wydzielania insuliny lub/i działania trzustki. Wyróżnić można dwa rodzaje cukrzycy – typu I i II. Cukrzyca typu I najczęściej występuje u młodych ludzi – pojawia się wówczas, gdy komórki odpowiedzialne za produkcję insuliny ulegają zniszczeniu. Schorzenie to zazwyczaj uwarunkowane jest genetycznie. Z kolei na cukrzycę typu II chorują osoby będące najczęściej po 40. roku życia, które jednocześnie cierpią na nadwagę oraz nadciśnienie. Pojawia się tu odporność tkanek na działanie insuliny, tzw. insulinooporność, która w początkowej fazie kompensowana jest poprzez zwiększone wydzielanie hormonu – insuliny. Ten typ cukrzycy nabywany jest w wyniku nieprawidłowego odżywiania, dlatego też konieczna jest zmiana nawyków żywieniowych. Co ważne jednak, niezależnie od typu cukrzycy, główne cele diety, zalecenia żywieniowe i jadłospis dla cukrzyków pozostają takie same. Komponowanie posiłków bowiem ma na celu kontrolowanie glikemii, poprzez unormowanie wahań poziomu cukru we krwi. Dlatego niezależnie od typu cukrzycy można stosować te same przepisy diety cukrzycowej.
Dieta cukrzycowa: zasady
Celem diety cukrzycowej, zarówno w przebiegu cukrzycy typu I, jak i II, jest przede wszystkim osiągnięcie oraz utrzymanie właściwego, czyli bliskiego normie, stężenia glukozy w surowicy krwi. Stosowanie zasad diety cukrzycowej w tym znaczeniu umożliwia zredukowanie ryzyka wystąpienia powikłań choroby, w tym również stopy cukrzycowej, nefropatii oraz retinopatii. Odpowiednio zbilansowana i skomponowana dieta umożliwia również uzyskanie:
- właściwej masy ciała,
- optymalnego ciśnienia tętniczego i tym samym zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych,
- optymalnego stężenia cholesterolu całkowitego, również cholesterolu HDL i LDL, a także trójglicerydów w surowicy krwi.
Osobom chorującym na cukrzycę aktualnie rekomenduje się stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym. Parametr ten, który oznaczany jest literami IG, służy do określenia szybkości trawienia określonego produktu i tempa wchłaniania cukru we krwi, a tym samym jego zdolności do podwyższania poziomu glukozy po jedzeniu. Należy zatem wskazać, że produkty, które mają wysoki indeks glikemiczny, szybciej ulegają strawieniu, co przekłada się bezpośrednio na gwałtowny wzrost, a następnie spadek stężenia cukru we krwi.
Podstawą diety cukrzycowej jest stosowanie zasad zdrowego odżywiania. Specjalny sposób żywienia wymaga przyjmowania od 5 do 7 posiłków dziennie o ustalonych porach dnia. Chorzy na cukrzycę muszą jeść częściej, lecz mniejsze porcje. Niezwykle istotne jest również zachowanie równowagi w spożywaniu poszczególnych składników odżywczych, w tym przede wszystkim węglowodanów. Konieczne jest staranne dobieranie produktów żywnościowych i odpowiednie nawodnienie. Co ważne, odpowiednio zbilansowana i skomponowana dieta powinna być uzupełnieniem aktywnego trybu życia. Zasady diety cukrzycowej pokrywają się z założeniami śródziemnomorskiej opcji żywieniowej. Dieta przy cukrzycy bowiem wymaga wykorzystywania w jadłospisie produktów o możliwie najniższym stopniu przetworzenia oraz niskim indeksie glikemicznym. Niemniej jednak należy wskazać, że indeks glikemiczny produktów może zmieniać się w czasie obróbki kulinarnej, co warto mieć na uwadze przy diecie cukrzycowej. Dieta cukrzycowa powinna być wprowadzona przez diabetologa, który powinien wskazać choremu, jakie produkty można spożywać, w jakich porcjach oraz porach. Dyscyplina kaloryczna posiłków oraz wartość ich indeksu glikemicznego bowiem mają ogromne znaczenie dla uregulowania poziomu glukozy we krwi.
Co jeść przy cukrzycy?: produkty dozwolone
Cukrzycy ze względu na wahania glukozy we krwi, muszą regulować jej poziom poprzez spożywanie właściwie zbilansowanych i skomponowanych posiłków. Normą jest spożywanie od 5 do 7 dań dziennie – konieczne jest jedzenie mniejszych porcji, ale częściej. Równie istotny jest odpowiedni dobór składników w diecie cukrzycowej. Jakie produkty zatem można jeść przy cukrzycy?
Chorzy na cukrzycę muszą dostosować swój jadłospis do choroby. Na liście produktów, które mogą jeść, znajdują się między innymi:
- warzywa takie jak brokuły, kalafior, cebula, cukinia, kapusta, ogórki, pomidory, sałata zielona, czosnek, brukselka, fasola biała oraz czerwona, groch, groszek zielony, fasolka szparagowa, kukurydza, kalarepa, papryka, pietruszka, marchew, soczewica, por, rzodkiew i rzepa; najlepiej jest spożywać warzywa na surowo;
- naturalny nabiał oraz przetwory mleczne – maślanka, kefir, jogurt, sery, zsiadłe mleko;
- produkty zbożowe, makarony, płatki i kasze: bulgur, gryczana i jęczmienna, chleb żytni z pełnego ziarna, makaron pełnoziarnisty, kuskus razowy, komosa ryżowa, otręby żytnie, pszenne i owsiane;
- mięso i ryby – indyk, kurczak, cielęcina, królik, dziczyzna, chuda cielęcina i wieprzowina, a także wszystkie ryby.
Co ważne, cukrzycy w umiarkowanych ilościach mogą spożywać również owoce, takie jak: pomarańcze, grejpfruty, jabłka, brzoskwinie, morele, jagody, maliny, jeżyny, winogrona, porzeczki, agrest, mało dojrzałe banany, cytryny, wiśnie, gruszki czy jagody. Zamiast cukru zaleca się używanie słodzików, stewii lub ksylitolu.
Cukrzyca: produkty zabronione w diecie dla cukrzyków
Niemniej ważne, co włączanie do diety określonych produktów, jest eliminowanie innych. Pojawia się zatem pytanie, co wyeliminować z diety przy cukrzycy. W tym znaczeniu cukrzycy powinni unikać produktów takich jak:
- słodzone, smakowe jogurty oraz inne przetworzone przetwory mleczne,
- owoce – arbuza, dojrzałych bananów, owoców z puszki, w zalewie, kandyzowanych, suszonych i słodzonych,
- gotowanej dyni, bobu, ziemniaków,
- cukru, miodu, słodyczy, słodkich napojów gazowanych,
- chleba pszennego, wypieków cukierniczych,
- kaszy jaglanej, kukurydzianej, białego ryżu, płatków kukurydzianych, jaglanych i ryżowych,
- tłustej wołowiny oraz wieprzowiny, baraniny, niskiej jakości wędlin i kiełbasy,
- jedzenia typu fast food, słonych i słodkich przekąsek.
Stosowanie się do zasad diety cukrzycowej stanowi niezbędny element leczenia cukrzycy. Dlatego też celem diety jest przede wszystkim uzyskanie oraz utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy w surowicy krwi, a dodatkowo osiągnięcie optymalnego poziomu ciśnienia tętniczego oraz cholesterolu. Warto zatem podkreślić, że dieta cukrzycowa powinna bazować przede wszystkim na produktach o niskim stopniu przetworzenia i indeksie glikemicznym, co pozwala na wyeliminowanie ryzyka wystąpienia powikłań choroby, jaką jest cukrzyca.
Równie ważne, co w przypadku cukrzycy, jest przestrzeganie ścisłej diety w ciąży cukrzycowej, co pozwala na zminimalizowanie ryzyka pojawienia się negatywnych skutków na rozwój dziecka i zdrowie matki, a także regulację glikemii. Cukrzyca w ciąży może, choć nie musi, pojawić się na każdym jej etapie. Wymaga wówczas stosowania się do ścisłej diety cukrzycowej, a nagła konieczność zmiany nawyków zazwyczaj bywa uciążliwa i trudna. Rozwiązaniem wówczas jest catering dietetyczny, w ramach którego można dostosować opcję żywieniową do swoich potrzeb i oczekiwań. Decydując się na dietę pudełkową, można dopasować ilość oraz kaloryczność dań, a także wybrać najbardziej optymalny dla siebie plan żywieniowy. W ramach cateringu dietetycznego można wybierać spośród różnych opcji dietetycznych: diety beauty, diety optymalnej, diety odchudzającej, sirtfood, diety do pracy, lunch box catering czy ketogenicznej diety pudełkowej. Różnorodne propozycje opcji żywieniowych pozwalają na dobór najlepszej dla siebie opcji dietetycznej i zrealizowanie planów związanych z wdrożeniem zdrowych nawyków żywieniowych. Każdą z diet można dodatkowo spersonalizować, wykluczając produkty, na które występuje np. alergia lub nietolerancja.
Najciekawsze wpisy na naszym blogu:
Dieta 2500 kcal – jadłospis, koszty
Dieta 1500 kcal – co jeść na diecie 1500 kalorii?
Dieta 1400 kcal – jakie daje efekty?
Dieta 2000 kcal – dla mężczyzn lub kobiet
Dieta 1200 kcal – czy jest skuteczna?
Dieta 1000 kcal – czy jest zdrowa?
Zupy odchudzające – jakie zupy jeść na diecie?
Dietetyczne desery – jak przygotować?
Kawa a odchudzanie – wpływ kawy na dietę odchudzającą
Voucher na prezent catering dietetyczny
Zweryfikowane merytorycznie przez:
Katarzyna Czarkowska
Technolog z zacięciem dietetycznym Nasz zakład produkcyjny nie ma przed nią tajemnic Na co dzień dba o to, aby wasze posiłki powstawały w warunkach wpisujących się w najwyższe standardy bezpieczeństwa i higieny produkcji. Jest również współautorem menu. Absolwentka studiów inżynierskich i magisterskich na kierunku żywienie człowieka i ocena żywności SGGW w Warszawie. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała już w trakcie studiów poprzez liczne staże oraz praktyki studenckie.Nieustannie poszerza swoją wiedzę i uczestniczy w kursach kierunkowych, między innymi z zagadnień dotyczących systemów zapewniania jakości oraz optymalizacji procesu produkcji. W wolnym czasie stawia na podróże - te małe i te duże. Miłośniczka dobrej kuchni i aktywnego trybu życia. Uwielbia seriale kryminalne oraz snowboard, jednak to plaża i słońce są najbliższe jej sercu.
Zobacz profil autora na:
